NGHĨA (MEANING) & HÌNH THỨC (FORM) TRONG DỊCH THUẬT (TRANSLATION)
Nguyễn Phước Vĩnh Cố
Trong một bài viết ngắn về dịch ‘Hợp đồng thương mại’ (điều khoản kết thúc: testimonium) mới đây, tôi có giới thiệu về những đoạn dịch về điều khoản này và trình bày các đặc trưng từ ngữ và ngữ pháp theo quan điểm phân tích thể loại của John Swales (genre analysis), nay xin bàn thêm ‘điều khoản’ này xét theo chủ đề ‘Nghĩa & Hình thức trong Dịch’.
Trước hết theo một định nghĩa của một từ điển thì ‘Dịch là sự thay đổi từ một trạng thái hoặc một hình thức này sang một trạng thái hoặc hình thức khác …..’ (Merriam-Webster Dictionary 1974).
Vậy, về cơ bản, ‘dịch là một sự thay đổi về hình thức’ (Translation is basically a change of form). Khi nói đến hình thức của một ngôn ngữ, người ta nói đến từ ngữ, mệnh đề, câu và đoạn vặn ….
Theo Larson (trong ‘Meaning-based Translation’, p.3), ‘Dịch là việc chuyển NGHĨA của ngôn ngữ gốc sang ngôn ngữ dịch. Việc chuyển NGHĨA này được thực hiện bằng cách đi từ HÌNH THỨC của ngôn ngữ gốc (ngôn ngữ thứ nhất) sang hình thức của ngôn ngữ dịch (ngôn ngữ thứ hai) qua các cấu trúc ngữ nghĩa.
Trở lại một câu tiếng Anh trong điều khoản kết thúc của một bản Hợp đồng thương mại, ta sẽ bắt gặp sau đây:
– IN WITNESS WHEREOF, the Parties have executed this Agreement as of the date first above written.
Theo định nghĩa của Larson, ta sẽ dịch cụm từ (chuyển nghĩa) từ hình thức ‘IN WITNESS WHEREOF’ sang hình thức tiếng Việt qua cấu trúc ngữ nghĩa là: ‘ĐỂ CHỨNG NHẬN’, …..
Cần cũng nói thêm rằng ‘một NGHĨA cũng có thể có nhiều HÌNH THỨC’. Vậy, ở tiếng Việt, hình thức mang nghĩa ‘ĐỂ CHỨNG NHẬN’ còn có nhiều hình thức khác tương ứng.
Sau đây là các ‘HÌNH THỨC’ khác có thể thay thế ‘ĐỂ CHỨNG NHẬN’
1. ĐỂ LÀM BẰNG CHỨNG
2. CHỨNG NHẬN DƯỚI ĐÂY
3. XÁC NHẬN DƯỚI ĐÂY
4. TRƯỚC SỰ CHỨNG KIẾN CỦA CÁC BÊN TRONG HỢP ĐỒNG
5. TRƯỚC SỰ HIỆN DIÊN CỦA CÁC BÊN
6. SAU KHI ĐÃ ĐỌC VÀ HIỂU KỶ NỘI DUNG TRÊN
7. ĐỂ GHI CÁC THỎA THUẬN ĐÃ ĐẠT ĐƯỢC
Bài viết như một phần đóng góp nhỏ cho Diễn đàn từ câu hỏi anh Vinh Nguyen về ‘Ý’ & ‘TỪ’ trong dịch. Ở các ‘hình thức’ nói trên có sự đóng góp của chị Hanh Ngo Minh cũng là thành viên của diễn đàn này.
#Nguyenphuoc Vinhco
https://www.facebook.com/groups/VieTESOL/permalink/1297528267048316/
Comments
Global First Prize IELTS Teacher @ IATEFL United Kingdom 2018 awarded by IELTS.org, Cambridge University, British Council...
First-prize Winner of #InnovationForGood Award
MC, Scriptwriter, Director & Producer
Co-founder, Scriptwriter, Academic Advisor @ 8IELTS VTV7
SSEAYP - Ship for Southeast Asian and Japanese Youth Program 42's VPY
AAS Australia Awardee @ Monash University
IELTS Highscorer: 9S 9L 9R 8.5W
- Andy’s 2nd TedX Talk – Success! - 2019-08-02
- Andy’s incoming 2nd TedX Talk - 2019-08-02
- Thử đọc Tuyên Ngôn Độc Lập bằng Tiếng Anh – Vietnam’s Proclamation of Independence in English - 2019-05-19
